Η παγκόσμια κρίση του χρέους: Πώς φτάσαμε σε αυτή και πώς θα βγούμε Νο(1)

• Γράφει η Ellen Brown,Truthout

Σήμερα οι χώρες παντού αντιμετωπίζουν μια κρίση χρέους, που επιταχύνθηκε από την πιστωτική κατάρρευση του 2008. Έτσι, δημόσιες υπηρεσίες περικόπτονται και κρατικές περιουσίες πωλούνται στα ανοικτά σε μια μάταιη προσπάθεια να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς που δεν μπορούν πια να είναι ισορροπημένοι, διότι η προσφορά χρήματος (money supply) έχει συρρικνωθεί.

Οι κυβερνήσεις συνήθως παίρνουν την ευθύνη για τις υπερβολικές δαπάνες, αλλά οι κυβερνήσεις δεν ξεκίνησαν την κρίση. Η κατάρρευση ήταν στο τραπεζικό σύστημα και στην πίστωση που δημιούργησαν και στη διατήρηση της.

Σε αντίθεση με δημοφιλή πεποίθηση, τα περισσότερα από τα χρήματά μας σήμερα δεν δημιουργούνται από τις κυβερνήσεις. Δημιουργούνται από ιδιωτικές τράπεζες ως δάνεια. Το ιδιωτικό σύστημα δημιουργίας χρήματος έχει αυξηθεί τόσο ισχυρό στο πέρασμα των αιώνων που έχει έρθει να εξουσιάσει τις κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Το σύστημα, όμως, περιέχει τους σπόρους των δικής του καταστροφής του. Η πηγή της δύναμής του είναι επίσης ένα μοιραίο ελάττωμα σχεδιασμού. Το μειονέκτημα είναι ότι οι τράπεζες, αποδίδουν "τραπεζική πίστωση" που πρέπει να επιστραφεί με τόκο, συνεχώς απαιτώντας
περισσότερα χρήματα που πρέπει να επιστραφούν από ό,τι δημιουργήθηκαν ως δάνεια. Και ο μόνος τρόπος για να πάρετε επιπλέον χρήματα από το ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα είναι να πάρετε ακόμα περισσότερα δάνεια, με επιτόκιο. Το σύστημα είναι, στην πραγματικότητα, μια πυραμίδα. Όταν οι τράπεζες εξαντλήσουν τους πιθανούς δανειολήπτες για την υποστήριξη της πυραμίδας, αυτή θα πρέπει να καταρρεύσει. Και πλησιάζουμε σε αυτό το σημείο σήμερα. Υπάρχουν πιο βιώσιμος τρόπος για να λειτουργήσει ένα τραπεζικό σύστημα με πίστωση και θα το παρουσιάσουμε.

Πώς Τράπεζες Δημιουργούν τα Χρήματα

Η διαδικασία με την οποία οι τράπεζες δημιουργούν χρήμα εξηγείται από τη Chicago Federal Reserve σε ένα φυλλάδιο που ονομάζεται "Modern Money Mechanics". Αναφέρει: Η διαδικασία της δημιουργίας χρήματος διεξάγεται κυρίως στις τράπεζες". [Σελ. 3]» [Οι Τράπεζες] πραγματικά δεν πληρώνουν δάνεια από τα χρήματα που λαμβάνουν ως καταθέσεις. Αν το έκαναν αυτό, δεν θα δημιουργούνται επιπλέον χρήματα.

Αυτό που κάνουν όταν δίνουν δάνεια, είναι να δεχθούν γραμμάτια σε αντάλλαγμα για τις πιστώσεις στους λογαριασμούς των οφειλετών».

Δάνεια(ενεργητικό τράπεζας) και καταθέσεις (παθητικό) και τα δύο ανεβαίνουν [κατά το ίδιο ποσό]. " [Σελ. 6]«Με μια ενιαία υποχρέωση τήρησης ελάχιστων αποθεματικών 10 τοις εκατό, $ 1σε αύξηση των αποθεμάτων θα υποστήριζε 10 δολάρια πρόσθετων λογαριασμών συναλλαγών." [Σ. 49]Μια κατάθεση $ 100 υποστηρίζει ένα δάνειο 90 δολαρίων, που γίνεται 90δολάρια καταθέσεων σε άλλη τράπεζα, η οποία υποστηρίζει 81 δολάρια δάνειο κλπ.

Αυτό είναι το συμβατικό μοντέλο, αλλά οι τράπεζες δημιουργούν πραγματικά τα δάνεια ΠΡΩΤΑ. Βρίσκουν τις καταθέσεις για την κάλυψη των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών αργότερα. Οι τράπεζες δημιουργούν χρήμα, από τα δάνεια, τα οποία γίνονται επιταγές, τα οποία κατατίθενται σε άλλες τράπεζες. Στη συνέχεια, αν χρειαστεί για να καλύψουν τις επιταγές, δανείζονται τα χρήματα πίσω από άλλες τράπεζες. Στην πραγματικότητα, δανείζονται τα χρήματα που μόλις δημιούργησαν, τσεπώνοντας τη διαφορά των επιτοκίων ως το κέρδος τους. Το ύψος επιτοκίου με τον οποίο οι τράπεζες μπορούν να δανειστούν τις ΗΠΑ σήμερα – (το ποσοστό της FED) - είναι ένα εξαιρετικά χαμηλό 0,2 τοις εκατό.

Πώς εξελίχτηκε το σύστημα

Το σημερινό σύστημα της ιδιωτικής έκδοσης του χρήματος ανιχνεύεται στο "Modern Money Mechanics", στους χρυσοχόους του 17ου αιώνα. Οι άνθρωποι έδιναν το χρυσό τους για φύλαξη (στους χρυσοχόους) και έπαιρναν μια απόδειξη σε χαρτί, που το ονόμαζαν "τραπεζογραμμάτια". Πολλοί άνθρωποι που ήθελαν να δανειστούν χρήματα ήταν ευτυχείς να δεχτούν τραπεζογραμμάτια (χαρτί στη θέση του χρυσού), δεδομένου ότι το χαρτονόμισμα ήταν ασφαλέστερο και πιο βολικό να το μεταφέρει κάποιος.

Η ταχυδακτυλουργία μπήκε όταν ο χρυσοχόος ανακάλυψε ότι οι άνθρωποι που θα έρθουν για την ανάληψη του χρυσού τους, περίπου κατά το 10 τοις εκατό Αυτό σημαίνει ότι έως και δέκα φορές παραπάνω τραπεζογραμμάτια θα μπορούσαν να τυπωθούν και να δανείζονται από τον χρυσοχόο σε σχέση με το αντίκρισμα που είχε σε χρυσό. Ενενήντα τοις εκατό (90%) των χαρτονομισμάτων ήταν βασικά προϊόν παραχάραξης. (ή αέρας).

Το σύστημα αυτό ονομάζεται "κλασματικό αποθεματικό» των τραπεζών και θεσμοθετήθηκε, όταν η Τράπεζα της Αγγλίας, ιδρύθηκε το 1694. Η τράπεζα είχε τη δυνατότητα να δίνει τα δικά της τραπεζογραμμάτια προς την κυβέρνηση και να δημιουργεί το εθνικό χρηματικό απόθεμα. Μόνο οι τόκοι των δανείων έπρεπε να καταβληθούν. Το χρέος ήταν μεταφερθεί επ' αόριστον. Αυτό εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα. Το αμερικανικό ομοσπονδιακό χρέος δεν μπορεί να αποπληρωθεί ποτέ, και θα συνεχίζει να αυξάνεται και θα αποτελεί το χρηματικό απόθεμα στις ΗΠΑ.

Η Εναλλακτική για τις Δημόσιες Τράπεζες

Υπάρχουν και άλλοι τρόποι για τη δημιουργία ενός τραπεζικού συστήματος, με τρόπους που θα εξαλείψει αυτό το καθεστώς της παραπλάνησης και θα καταστεί το σύστημα βιώσιμο. Μια λύση είναι να κάνουμε τα δάνεια άτοκα, αλλά για τις δυτικές οικονομίες σήμερα, αυτή η μετάβαση θα είναι δύσκολη.

Μια άλλη εναλλακτική λύση είναι για τις τράπεζες να ανήκουν στο δημόσιο. Αν ο λαός είχε δική του συλλογικά την τράπεζα, οι τόκοι και τα κέρδη πάνε πίσω στην κυβέρνηση και τον λαό, που επωφελούνται από μείωση φόρων, αύξηση των δημόσιων υπηρεσιών και φθηνότερες δημόσιες υποδομές. Η αποκοπή των τόκων έχει δείξει ότι μειώνει το κόστος των δημοσίων έργων κατά 30-50%.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό το σύστημα των κρατικών τραπεζών πηγαίνει πίσω στους Αμερικάνους αποίκους. Το καλύτερο μοντέλο ήταν αποικία του Benjamin Franklin της Πενσυλβάνια, όπου η κυβέρνηση εφάρμοσε μια«τράπεζα Γης». Τα χρήματα τα τύπωναν και τα δάνειζαν στην κοινότητα. Τα χρήματα τα ανακύκλωνε εκ νέου η κυβέρνηση και μπορούσε να τα ξαναδανείσει στη κοινότητα. Το σύστημα ήταν μαθηματικά σωστό, επειδή οι τόκοι και τα κέρδη επέστρεφαν στην κυβέρνηση, η οποία τα περνούσε στη συνέχεια τα χρήματα πίσω στην οικονομία, σε αντικατάσταση των φόρων.

Οι ιδιωτικές τράπεζες, αντιθέτως, δανείζουν συνήθως τα κέρδη τους στην οικονομία, ή τα επενδύουν σε ιδιωτικές επενδύσεις και αναμένουν περισσότερα σε τόκους από ότι αρχικά επένδυσαν. Κατά τη διάρκεια της περιόδου που είχε η Pennsylvania αυτό το σύστημα, οι άποικοι δεν κατέβαλαν φόρους, πλην των ειδικών φόρων κατανάλωσης, οι τιμές δεν φουσκώνουν (χωρίς πληθωρισμό) και δεν υπήρχε δημόσιο χρέος.

Πώς τα ιδιωτικά τραπεζογραμμάτια έγιναν το εθνικό αμερικανικό νόμισμα

Το πιστωτικό σύστημα της Πενσυλβανίας ήταν βιώσιμο, αλλά μερικές πρόωρες αμερικανικές κυβερνήσεις στις αποικίες, άπλα εκτύπωναν και ξόδευαν, διογκώνοντας το χρηματικό απόθεμα και εξασθένησαν την αξία του νομίσματος. Οι Βρετανοί έμποροι διαμαρτυρήθηκαν, με αποτέλεσμα ο βασιλιάς Γεώργιος Β να απαγορεύσει στους αποίκους να εκδίδουν δικά τους χρήματα. Οι φόροι έπρεπε να δοθούν στην Αγγλία σε χρυσό. Αυτό σήμαινε, να υπεισέλθουν σε χρέος προς τους Άγγλους τραπεζίτες. Το αποτέλεσμα ήταν μια τεράστια ύφεση.

Οι άποικοι τελικά επαναστάτησαν και πήγαν πάλι πίσω στην έκδοση των δικών τους χρημάτων, οδηγώντας στην Αμερικανική Επανάσταση. Επιπλέον, οι άποικοι χρηματοδότησαν ένα πόλεμο ενάντια μια μεγάλη δύναμη με άπλα τραπεζογραμμάτια, δική τους έκδοσης και κέρδισαν.

Αλλά οι Βρετανοί πέρασαν στην αντεπίθεση και διεξήγαγαν έναν νομισματικό πόλεμο, με την μαζική παραχάραξη του χαρτονομίσματος των αποίκων, σε μια εποχή που αυτό ήταν εύκολο να γίνει. Μέχρι το τέλος του πολέμου, το χαρτονόμισμα ήταν ουσιαστικά άνευ αξίας. Αφού έχασε την αξία του, οι άποικοι ήταν τόσο απογοητευμένοι με το χαρτονόμισμα που άφησαν τη δύναμη της έκδοσης, έκτος του Συντάγματος των ΗΠΑ.

Εν τω μεταξύ, ο Αλέξανδρος Χάμιλτον, ο πρώτος γραμματέας του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, βρέθηκε αντιμέτωπος με τεράστια χρέη του πολέμου και δεν είχε χρήματα για να πληρώσει. Αυτός, ως εκ τούτου, κατέφυγε στο τέχνασμα που χρησιμοποιείται στην Αγγλία (γνωστό ως κλασματικό τραπεζικό αποθεματικό). Το 1791, Χάμιλτον βοήθησε στην σύσταση της πρώτης αμερικανικής τράπεζας, κατά ένα μεγάλο μέρος ιδιωτικής τράπεζας που θα εκτύπωνε τραπεζογραμμάτια με υποστήριξη από χρυσό και έτσι θα δάνειζαν την κυβέρνηση. Η διαδικασία έπιασε: τα νέα χαρτονομίσματα διεύρυναν την προσφορά του χρήματος, τα χρέη πληρώθηκαν και η οικονομία άνθησε. Αλλά ήταν η αρχή ενός συστήματος διακυβέρνησης που χρηματοδοτείται από το χρέος σε ιδιώτες τραπεζίτες, οι οποίοι δανείζουν χρήματα μόνο ονομαστικά, που υποστηρίζεται ελάχιστα από χρυσό (αντίκρισμα).

Κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφύλιου πολέμου, ο Πρόεδρος Λίνκολν απέφυγε ένα τεράστιο χρέος από τον πόλεμο με την επιστροφή στο σύστημα της διακυβέρνησης-της έκδοσης χρήματος, όπως έκαναν και οι Αμερικανοί άποικοι. Έκοψε χαρτονόμισμα των ΗΠΑ από το Υπουργείο Οικονομικών που ονομάστηκε "Γκριν Μπακ" (Greenbacks) και που δεν προέρχονταν από τον δανεισμό μέσω τοκογλυφικών επιτοκίων. Ο Λίνκολν δολοφονήθηκε και έτσι η έκδοση Greenback διακόπηκε.

Το 1913, ιδρύθηκε η ιδιόκτητη Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) και είχε την εξουσία να εκδίδει τα δικά της Federal Reserve χαρτονομίσματα ως εθνικό νόμισμα. Τα χρήματα αυτά στη συνέχεια υπό μορφή δανείων δίδονται στην κυβέρνηση, εξαλείφοντας τη δύναμή της κυβέρνησης να εκδίδει χρήμα (με εξαίρεση τα κέρματα). Η Federal Reserve ιδρύθηκε και για την πρόληψη τραπεζικών επιδρομών, αλλά 20 χρόνια αργότερα, είχαμε τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην ιστορία. Ο Robert H. Hemphill, διευθυντής πίστωσης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Ατλάντα, έγραψε το 1934:"Είμαστε πλήρως εξαρτημένοι από τις εμπορικές τράπεζες.

Κάποιος πρέπει να δανειστεί κάθε δολάριο που έχουμε στην κυκλοφορία, μετρητά ή σε πίστωση.

Εάν οι τράπεζες δημιουργήσουν άφθονα συνθετικά χρήματα τότε έχουμε ευημερία, αν όχι, θα λιμοκτονήσουμε". Για τους τραπεζίτες, όμως, ήταν ένα καλό σύστημα. Τους έδωσε τον έλεγχο.